​Rủi ro có thể xuất hiện ở bất kỳ lĩnh vực nghiệp vụ nào trong hoạt động của mỗi đơn vị KBNN, ở bất kỳ khâu nào trong mọi quy trình hoạt động, ở bất kỳ thời điểm nào. Nhằm nhận diện và đánh giá thực trạng việc quản lý rủi ro trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN KBNN Bình Dương đề ra những giải pháp về công tác quản lý, giải pháp về ứng dụng công nghệ thông tin… nhằm quản lý, kiểm soát, giảm thiểu rủi ro.

Công tác quản lý rủi ro trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc nhận diện và giảm thiểu các sai sót trong quá trình chi NSNN, đòi hỏi người quản lý phải liên hệ được các yếu tố ảnh hưởng mới có thể đề xuất những giải pháp phù hợp. Từ trước khi Quyết định 2626/QĐ-KBNN ngày 31/05/2021 của KBNN về việc Ban hành Quy định kiểm soát, phòng ngừa rủi ro trong công tác kiểm soát chi NSNN, kế toán tại hệ thống Kho bạc Nhà nước (Quyết định số 2626) và Quyết định số 6464/QĐ-KBNN ngày 10/12/2021 của KBNN về việc Ban hành Quy định kiểm soát, phòng ngừa rủi ro trong công tác kế toán tại hệ thống Kho bạc Nhà nước (Quyết định số 6464) được ban hành để phòng ngừa rủi ro và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi nhằm đảm bảo sử dụng đúng mục đích, chế độ, an toàn, tiết kiệm, hiệu quả, lãnh đạo KBNN Bình Dương đặc biệt luôn quan tâm đến công tác thanh tra - kiểm tra vì thông qua hoạt động này sẽ phát hiện được các sai sót, gian lận và vi phạm phát sinh trong thực tiễn tác nghiệp để khắc phục và phòng tránh rủi ro có kết quả. Định kỳ hằng tuần, hằng tháng ban Giám đốc tổ chức họp giao ban để nắm bắt tình hình chung của đơn vị, kết hợp với các buổi tuyên truyền pháp luật, Ban giám đốc đưa ra những nhận diện rủi ro để cảnh báo những tình huống có thể xảy ra trong quá trình tác nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn rất nhiều rủi ro từ các yếu tố như : Biên chế thiếu, thời gian xử lý rút ngắn, tâm lý cán bộ kiểm soát sợ trễ hạn, kiểm soát nhanh dẫn đến kiểm soát không kỹ, quy trình xử lý luân chuyển hồ sơ chưa chặt chẽ, lãnh đạo thiếu sự bao quát, chưa quy định thẩm quyền từ chối, các khoản chi đặc thù riêng của địa phương. Ngoài ra, việc ban hành nhiều văn bản hướng dẫn nhưng thiếu sự thống nhất hoặc văn bản khi áp dụng vào thực tế tại địa phương chưa có sự phù hợp, mỗi người hiểu theo một ý khác nhau, chưa phân định rõ trách nhiệm dẫn đến gây khó khăn cho công chức trong thực thi nhiệm vụ kiểm soát chi.

Qua thực tế cho thấy rủi ro xuất phát từ phía bên đơn vị sử sụng ngân sách là rất lớn, cũng không ngoại trừ khả năng có thể phát sinh từ bên trong nội bộ các đơn vị KBNN. Cụ thể là từ các giao dịch viên, kế toán trưởng hoặc là Lãnh đạo đơn vị. Do đó ngay từ khi KBNN ban hành Quyết định số 2626 và sau này là Quyết định số 6464 và Quy định số 6910/QĐ-KBNN ngày 21/12/2021 về ban hành quy chế đánh giá công chức trong quản lý rủi ro hoạt động nghiệp vụ, kiểm soát chi, kế toán, thanh toán KBNN, KBNN Bình Dương đã tập trung và thực hiện bài bản hơn về công tác phòng ngừa rủi ro. Bên cạnh đó, KBNN Bình Dương thường xuyên đóng góp ý kiến để hoàn thiện quy trình nghiệp vụ, đào tạo nâng cao trình độ năng lực công chức, xây dựng ứng dụng công nghệ thông tin và hiện đại hóa công nghệ thông tin, tăng cường công tác thanh tra kiểm tra phối hợp tuyên truyền đến các cơ quan tại địa phương về công tác kiểm soát chi thường xuyên. Nhờ làm tốt các công tác trên trong 08 tháng đầu năm 2022 tại KBNN Bình Dương số lượng các kiến nghị, các vụ vi phạm phải xử phạt vi phạm hành chính đã giảm 74 % so với cùng kỳ năm trước.

Giải pháp quản lý rủi ro trong công tác kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN Bình Dương

Với sự phát triển của công nghệ thông tin và những thay đổi lớn trong chế độ, ứng dụng nghiệp vụ luôn tiềm ẩn các rủi ro trong hoạt động của KBNN, đặc biệt là chưa quản lý và nhận diện hết các rủi ro trong kiểm soát chi NSNN. Vì vậy, quản lý phòng ngừa rủi ro trong hoạt động kiểm soát chi NSNN nói chung và kiểm soát chi thường xuyên nói riêng luôn được KBNN Bình Dương quan tâm, tổ chức triển khai thực hiện bằng nhiều biện pháp nhằm giảm thiểu các rủi ro có thể xảy ra. Tuy nhiên, quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn vẫn còn những tác động, ảnh hưởng gây ra các rủi ro và sai sót như: Quy trình nghiệp vụ, cơ chế chính sách, năng lực trình độ của công chức, và đặc biệt là yếu tố công nghệ thông tin. Chính vì vậy KBNN Bình Dương thường xuyên tổ chức nghiên cứu các kỹ quy định, quy trình về kiểm soát chi thường xuyên NSNN, tìm hiểu thực trạng công tác quản lý rủi ro trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN, tham khảo ý kiến của các công chức thông qua Hội thảo về rủi ro. Từ đó, phân tích quy trình nghiệp vụ, nhận diện các rủi ro trong qua hoạt động nghiệp vụ và yếu tố tác động. Trên cơ sở đó, có những giải pháp phù hợp để quản lý rủi ro trong công tác kiểm soát chi thường xuyên nhằm đảm bảo nhanh chóng, chặt chẽ, tiết kiệm, đúng mục đích, hiệu quả nhất, hạn chế tối đa các rủi ro, sai sót có thể xảy ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của KBNN Bình Dương.  Cụ thể, KBNN Bình Dương đã đề ra 06 nhóm giải pháp mang tính định hướng và là cẩm nang cho các hoạt động phòng ngừa rủi ro của hệ thống KBNN Bình Dương tại thời điểm hiện tại cũng như là trong tương lai đồng thời quán triệt thực hiện đồng bộ trong hệ thống gồm

Hoàn thiện chế độ, quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi thường xuyên qua KBNN cấp tỉnh.

KBNN phối hợp cùng KBNN địa phương trong xây dựng, ban hành bảng đánh giá rủi ro để kiểm soát thanh toán đảm bảo quản lý được các rủi ro có thể xãy ra; theo đó phân loại rủi ro nội dung chi, đơn vị sử dụng ngân sách theo mức độ rủi ro cao, trung bình, thấp.

Đối với văn bản hướng dẫn vướng mắc khó khăn cho các tỉnh, đề nghị KBNN gửi hết tất cả các KBNN cấp tỉnh để nghiên cứu áp dụng thông nhất trong cả hệ thống. Thông tin kịp thời các thủ đoạn mới lên Cổng thông tin điện tử KBNN để biết và phòng ngừa.

Chú trọng công tác xây dựng, đào tạo đội ngũ, nâng cao trình độ, năng lực cán bộ, công chức kiểm soát chi thường xuyên tại đơn vị.

Thủ trưởng các đơn vị KBNN thực hiện tốt công tác chỉ đạo, tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao, thường xuyên hướng dẫn đôn đốc, kiểm tra việc thực thi công vụ của công chức trong đơn vị mình quản lý. Thường xuyên tổ chức công tác kiểm tra, tự kiểm tra (04 đợt/năm, 01 đợt/quý) , xử lý sau kiểm tra theo đúng quy chế, tổ chức đào tạo, tập huấn, thảo luận về cơ chế chính sách mới, văn bản hướng dẫn hằng năm cho công chức kiểm soát chi.

Các giao dịch viên cần tăng cường học tập nâng cao trình độ chuyên môn, tu dưỡng rèn luyện. Tích cực thực hiện tự kiểm tra hồ sơ của mình, trên DCVTT, trên chứng từ đã in lưu trữ. Tuân thủ đúng nguyên tắc và điều kiện trong kiểm soát chi. Trường hợp phát hiện đơn vị sử dụng ngân sách có dấu hiệu bất thường, nghi vấn, có khả năng xãy ra rủi ro phải báo cáo ngay cho lãnh đạo phụ trách trực tiếp, báo cáo thủ trưởng đơn vị KBNN để có biện pháp chỉ đạo xử lý kịp thời hạn chế thấp nhất rủi ro xảy ra.

Giao dịch viên KBNN Bình Dương trong hoạt động trao đổi và nghiên cứu nghiệp vụ

Xây dựng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý rủi ro kiểm soát chi thường xuyên

Ứng dụng công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu và đạt hiệu quả quản lý trong kiểm soát rủi ro kiểm soát chi và thanh toán các khoản chi thường xuyên. Kiểm soát được số liệu, hạn chế rủi ro chi vượt số đối tượng, số tiền. Có cơ sở đối chiếu số liệu lương với kỳ trước. Kiểm soát được đã thanh toán, số dư còn lại đối với hợp đồng nhiều lần, kiểm soát số liệu chi của các đơn vị có độ rủi ro cao. Hỗ trợ thanh tra, kiểm tra trong giám sát tình hình tiếp nhận và giải quyết hồ sơ kiểm soát chi, tổng hợp và kết xuất các báo cáo phục vụ đánh giá các nguy cơ rủi ro đối với giao dịch viên, đơn vị sử dụng ngân sách...

Hiện đại hóa hệ thống công nghệ thông tin KBNN và đảm bảo an toàn thông tin

Tiếp tục triển khai liên thông dữ liệu DCVTT – TABMIS – thanh toán liên ngân hàng trên phạm vi toàn quốc. Đảm bảo thực hiện quy định an toàn thông tin trong hoạt động nghiệp vụ và quản lý chứng thư số. Thực hiện tốt các quy định về an toàn thông tin người sử dụng và sử dụng chứng thư số trong hệ thống KBNN. Về vấn đề xác thực người dung chứng thư số: Cần thêm giải pháp xác thực 02 bước như: Gửi mã xác thực 1 lần (OTP) qua số điện thoại hoặc xác  thực vân tay, khuôn mặt, Token key…   

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với Kiểm soát chi thường xuyên trên địa bàn.

Xây dựng Từ điển rủi ro chuyên ngành trên cơ sở sai sót phát hiện và sai sót dự báo; kiện toàn mô hình quản lý rủi ro và cụ thể hóa trong hoạt động thanh tra - kiểm tra. Đưa công chức phòng Thanh tra - Kiểm tra vào thành phần tham gia các hội nghị tập huấn về công tác kế toán nhà nước, kiểm soát chi, triển khai văn bản chế độ mới để cập nhật kịp thời văn bản, chế độ và trao đổi, thảo luận chuyên sâu hơn về nghiệp vụ.

Các đoàn thanh tra, kiểm toán gửi kết luận thanh tra, kết quả kiểm toán của các đơn vị sử dụng ngân sách cho KBNN nơi đơn vị được thanh tra, kiểm toán mở tài khoản để KBNN địa phương chủ động phối hợp thực hiện kết luận thanh tra, kết quả kiểm toán và cũng qua đó ngăn ngừa rủi ro.

Tăng cường sự phối hợp với các cơ quan tại địa phương và tuyên truyền về công tác kiểm soát chi qua KBNN

Tuyên truyền văn bản chế độ liên quan đến công tác kiểm soát chi trên mọi phương tiện như trang web của KBNN Bình Dương, các trang báo đài phát thanh, đài truyền hình Bình Dương, zalo, mail… tổ chức các buổi Hội nghị các đơn vị sử dụng ngân sách để lắng nghe  những vướng mắc, những bất cập phát sinh tại địa phương… Tranh thủ sự ủng hộ của chính quyền địa phương về thành phố thông minh và triển khai DCVTT cấp độ 4, KBNN điện tử, KBNN số, KBNN ba không.

Phối hợp với cơ quan thanh tra kiểm tra và phòng chống tham nhũng tại địa phương trong việc thông tin về kết quả thanh tra, kiểm tra. Từ đó, góp phần xác định và kiểm soát quản lý đơn vị có rủi ro cao trong công tác quản lý tài chính và sử dụng ngân sách nhà nước.

Thiết thực nhất là KBNN Bình Dương đã nghiên cứu và bảo vệ thành công đề tài nghiên cứu khoa học "Quản lý rủi ro trong kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN  Bình Dương " mang ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn, đây là một công trình nghiên cứu của cả tập thể với 06 nhóm giải pháp mang tính định hướng và là cẩm nang cho các hoạt động phòng ngừa rủi ro của hệ thống KBNN Bình Dương tại thời điểm hiện tại cũng như là trong tương lai.

Lãnh đạo Kho bạc Nhà nước tặng hoa chúc mừng KBNN Bình Dương bảo vệ thành công đề tài khoa học cấp Ngành

Quang cảnh buổi bảo vệ đề tài khoa học cấp ngành của Kho bạc Nhà nước Bình Dương

Đỗ Khắc Dũng